નિઃશંકપણે, ભારતની સૌથી અઘરી પરીક્ષાઓમાંની એક યુનિયન પબ્લિક સર્વિસ કમિશન (UPSC) પરીક્ષા છે, જે દર વર્ષે લાખો અરજદારોને આકર્ષે છે અને તેને તોડીને IAS અધિકારી બનવાની આશા રાખે છે. હકીકત એ છે કે અરજી કરનારા લાખોમાંથી માત્ર થોડા ઉમેદવારો જ UPSC પરીક્ષા પાસ કરવામાં અને IAS અધિકારી બનવામાં સફળ થાય છે, જે પરીક્ષાના ઉચ્ચ સ્તર વિશે ઘણું કહે છે.
અહીં અમે કુલદીપ દ્વિવેદીની વાત કરી રહ્યા છીએ જેમણે 2015માં યુનિયન પબ્લિક સર્વિસ કમિશન (UPSC) દ્વારા આયોજિત સિવિલ સર્વિસ પરીક્ષામાં ઓલ ઈન્ડિયા રેન્ક 242 મેળવ્યો હતો. નાનપણથી જ નબળી આર્થિક પરિસ્થિતિ વચ્ચે મોટા થયેલા કુલદીપ દ્વિવેદીને પોતાની સફળતાના માર્ગમાં ક્યારેય કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડ્યો નથી.
IRS કુલદીપ દ્વિવેદી ઉત્તર પ્રદેશના નિગોહ જિલ્લાના નાના ગામ શેખપુરના રહેવાસી છે. તેમના પિતા સૂર્યકાંત દ્વિવેદી લખનૌ યુનિવર્સિટીમાં સુરક્ષા ગાર્ડ તરીકે કામ કરે છે. તે પરિવારમાં એકમાત્ર કમાનાર સભ્ય છે, તેમનો પગાર માત્ર 1100 રૂપિયા હતો. બાળકોને ભણાવવા માટે સૂર્યકાંતે દિવસ દરમિયાન ખેતરોમાં કામ કરવાનું શરૂ કર્યું.
4 ભાઈ-બહેનોમાં કુલદીપ અભ્યાસમાં સૌથી હોશિયાર હતો. તેમણે વર્ષ 2009માં અલ્હાબાદ યુનિવર્સિટીમાંથી સ્નાતક થયા. વર્ષ 2011માં પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએશન કર્યા બાદ તેણે પરીક્ષાની તૈયારી શરૂ કરી હતી. અલ્હાબાદમાં રહીને તેણે UPSC પરીક્ષાની તૈયારી કરી હતી. ત્યારે તેની પાસે મોબાઈલ ન હતો અને તે પીસીઓ દ્વારા પરિવારના સભ્યો સાથે વાત કરતો હતો.
કુલદીપ દ્વિવેદીએ વર્ષ 2015માં યુપીએસસીની પરીક્ષા આપી હતી. તેઓ તેમના પ્રથમ પ્રયાસમાં 242મા રેન્ક (IRS કુલદીપ દ્વિવેદી રેન્ક) સાથે સફળ રહ્યા હતા. તેની તાલીમ ઓગસ્ટ 2016માં નાગપુરમાં શરૂ થઈ હતી. કુલદીપે UPSC પરીક્ષા માટે કોઈ કોચિંગ લીધું ન હતું. તે અન્ય પરીક્ષાર્થીઓ પાસેથી પુસ્તકો ઉછીના લઈને સ્વ-અભ્યાસ કરતો હતો.