બાબા મહાકાલને ગરમ રાખવા માટે મંદિર પ્રશાસન દ્વારા ખાસ વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે અને બાબા પર ઠંડુ પાણી રેડવામાં આવી રહ્યું છે. ઉજ્જૈનમાં સ્થિત બાબા મહાકાલ મંદિરના પંડિતો અને પૂજારીઓએ શિવલિંગ પર ઠંડુ જળ ચઢાવવા માટે આ વ્યવસ્થા કરી છે. તેઓએ શિવલિંગ ઉપર માટીના ઘડા બનાવ્યા છે. જેના કારણે શિવલિંગ પર સતત પાણી પડે છે. આ મટકીની સ્થાપના દર વર્ષે વૈશાખ કૃષ્ણ પ્રતિપદાના દિવસે કરવામાં આવે છે. જે જ્યેષ્ઠ શુક્લ પૂર્ણિમા સુધી બંધાયેલ રહે છે. આ ઘડાઓ દરરોજ નવશેકા પાણીથી ભરાય છે.
મંદિરના પૂજારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, આ બધું ભગવાન મહાકાલેશ્વરને વૈશાખ અને જ્યેષ્ઠ મહિનાની કાળઝાળ ગરમીથી બચાવવા માટે કરવામાં આવ્યું હતું. દર વર્ષે શિવલિંગ પર 11 મટકી બનાવવામાં આવે છે. આ વાસણો ઠંડા પાણીથી ભરેલા છે. જે ધીમે ધીમે શિવલિંગ પર પડે છે. સવારની આરતીથી લઈને સાંજની પૂજા સુધી, આ ઘડાઓમાંથી ભગવાન મહાકાલને ઠંડા પાણીનો પ્રવાહ વહે છે.
પૂજારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, આ સમયે અહીં ખૂબ જ ગરમી છે અને તાપમાનનો પારો 41 ડિગ્રીની આસપાસ રહે છે. આવી સ્થિતિમાં ગરમીથી બચવા માટે બાબા મહાકાલ પર બે મહિના સુધી પાણી પડતું રહે છે. જેથી તે ગરમીથી બચી શકે. ચાંદીના રંગના પ્રવાહો સિવાય, આ પ્રવાહો 11 માટીના વાસણોમાંથી વહે છે. આ ટેકરાઓ પર ગંગા, યમુના, ગોદાવરી સહિત અન્ય નદીઓના નામ કોતરેલા છે. ઉલ્લેખનીય છે કે, ઉનાળાની સિઝન શરૂ થઈ ગઈ છે અને આ દરમિયાન મધ્યપ્રદેશમાં આકરી ગરમી પડી રહી છે. ઉનાળાની ઋતુ 2 મહિના સુધી ચાલે છે જે દરમિયાન તાપમાન 40 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઉપર રહે છે. આવી સ્થિતિમાં ભગવાનને ગરમી ન લાગે તે માટે આ અનોખી પદ્ધતિની શોધ કરવામાં આવી છે.
એવું કહેવાય છે કે બ્રહ્માંડની રચના સમયે સૂર્યના પ્રથમ 12 કિરણો પૃથ્વી પર પડ્યા હતા. આમાંથી 12 જ્યોતિર્લિંગ બનાવવામાં આવ્યા હતા. ઉજ્જૈન મહાકાલેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ પણ સૂર્યના પ્રથમ 12 કિરણોથી બનાવવામાં આવ્યું હતું. ત્યારથી ઉજ્જૈનમાં બાબા મહાકાલેશ્વરની પૂજા કરવામાં આવે છે.
ઉજ્જૈનની સમગ્ર ભૂમિને ઉસર ભૂમિ કહેવામાં આવે છે. એટલે કે કબ્રસ્તાનની જમીન. ભગવાન મહાકાલનું મુખ દક્ષિણ દિશા તરફ છે, તેથી ઉજ્જૈન મહાકાલ મંદિરનું તંત્ર પ્રવૃત્તિઓની દૃષ્ટિએ વિશેષ મહત્વ છે. ભગવાન હરસિદ્ધિ, કાલભૈરવ, વિક્રાંત ભૈરવ વગેરે મહાકાલ નગરમાં બિરાજમાન છે. ઉજ્જૈનના મહાકાલેશ્વર મંદિર પરિસરમાં દેવી-દેવતાઓના અનેક મંદિરો આવેલા છે. મહાકાલ બાબાને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે ભક્તો મુખ્ય દ્વારથી ગર્ભગૃહ સુધી લાઇન લગાવે છે. મંદિરમાં એક પ્રાચીન કુંડ પણ છે, જ્યાં સ્નાનને પવિત્ર માનવામાં આવે છે અને તે પાપો અને મુશ્કેલીઓને ધોઈ નાખે છે. મહાકાલેશ્વર મંદિર ત્રણ વિભાગમાં છે. તળિયે સ્વયં મહાકાલેશ્વર છે.
ઓમકારેશ્વર મધ્યમાં છે. ટોચ પર ભગવાન નાગચંદ્રેશ્વર છે. ભગવાન મહાકાલેશ્વરના ગર્ભગૃહમાં દેવી પાર્વતી, ભગવાન ગણેશ અને કાર્તિકેયની મૂર્તિઓ જોઈ શકાય છે. જાણકારી માટે તમને જણાવી દઈએ કે ભગવાન કૃષ્ણને પણ તેમની સજા ઉજ્જૈનમાંથી જ મળી હતી. ઉજ્જૈનને લાંબા સમયથી ધાર્મિક શહેર માનવામાં આવે છે. રાજા મહારાજા વિક્રમાદિત્યએ અહીં લાંબા સમય સુધી શાસન કર્યું.