ઊંઘ દરેક માટે જરૂરી છે. પછી તે માણસ હોય કે પ્રાણી. પરંતુ ઘણી વખત એવા સમાચાર આવે છે કે આટલા દિવસોથી આવો વ્યક્તિ ઉંઘ્યો નથી. આટલા દિવસો સુધી તે સતત જાગતો રહ્યો. છેવટે, ઊંઘનું વિજ્ઞાન શું છે? વ્યક્તિ ઊંઘ્યા વિના કેટલો સમય જીવી શકે? આવો જાણીએ તેનો વૈજ્ઞાનિક જવાબ.
કેલિફોર્નિયાના 17 વર્ષીય રેન્ડી ગાર્ડનરને 11 દિવસ અને 25 મિનિટ સુધી ઊંઘ ન આવી કારણ કે તેને સાયન્સ પ્રોજેક્ટ બનાવવાનો હતો. હાઈસ્કૂલના આ વિદ્યાર્થીએ 1963માં આ વર્લ્ડ રેકોર્ડ બનાવ્યો હતો. ઘણા લોકોએ આ રેકોર્ડ તોડવાનો દાવો કર્યો હતો. 1986 માં, રોબર્ટ મેકડોનાલ્ડ 18 દિવસ અને લગભગ 22 કલાક ઊંઘ્યા વિના ગયા, પરંતુ ડૉક્ટરે ગાર્ડનરને જે રીતે નજીકથી નિરીક્ષણ કર્યું, તે કોઈની સાથે બન્યું ન હતું. ગીનીસ બુક ઓફ વર્લ્ડ રેકોર્ડમાં 1997 થી આવી સિદ્ધિઓને આવરી લેવામાં આવતી નથી. કારણ કે તેઓ માને છે કે ઊંઘ ન આવવી એ એક રોગ છે અને તેના ઘણા જોખમો છે.
લાઈવ સાયન્સના રિપોર્ટ અનુસાર, ડોક્ટર્સનું કહેવું છે કે વ્યક્તિએ દર 24 કલાકમાં ઓછામાં ઓછા છ કલાક સૂવું જોઈએ. જો તમને ઊંઘ ન આવે તો ડાયાબિટીસ, હ્રદયરોગ, સ્થૂળતા અને ડિપ્રેશન જેવી અનેક સમસ્યાઓ થવાની સંભાવના છે. પરંતુ આજના સમયમાં હરીફાઈનો યુગ એટલો બધો છે કે વિદ્યાર્થીઓ માત્ર ત્રણથી ચાર કલાક જ ઊંઘી શકે છે. ન્યુયોર્કની માઉન્ટ સિનાઈ હોસ્પિટલના ડો.ઓરેન કોહેન કહે છે કે કોઈ વ્યક્તિ 24 કલાક ઊંઘ્યા વગર કામ કરવાનું શરૂ કરે કે તરત જ મગજ સંકેત આપે છે કે તેણે હવે સૂવું જોઈએ. ભલે તેઓ જાગૃત દેખાય.
કેલિફોર્નિયા યુનિવર્સિટીના સ્લીપ ડિસઓર્ડર્સ સેન્ટરના વડા એલોન એડવિનના જણાવ્યા અનુસાર, જે લોકો પૂરતી ઊંઘ નથી લેતા તેઓ માઇક્રો સ્લીપની સ્થિતિમાં હોય છે. તેઓ જાગતા દેખાય છે પરંતુ તેમનું મગજ અજાગૃતપણે એક પ્રકારની અસામાન્ય ઊંઘમાં જાય છે. એટલા માટે જો કોઈ કહે કે તે અઠવાડિયાથી સૂઈ નથી, તો તે ખોટું છે. કારણ કે ઊંઘ્યા વિના જીવવું લગભગ અશક્ય છે. કોહેન એમ પણ કહે છે કે એવું માની શકાય નહીં કે કોઈ વ્યક્તિ ઊંઘ્યા વિના 24 કલાકથી વધુ જીવી શકે છે.
એલોન એડવિનના મતે જો વ્યક્તિ ઉંઘ ન આવે તો તે શરીર માટે વિનાશક છે. ઘણા દર્દીઓમાં અનિદ્રા આનુવંશિક છે. તેમના મગજમાં અસામાન્ય પ્રોટીન એકઠું થવા લાગે છે અને ધીમે ધીમે ઊંઘ ખરાબ થવા લાગે છે. તેમના શરીરનો કચરો થવા લાગે છે અને છેવટે તેઓ મૃત્યુ પામે છે કારણ કે અસામાન્ય પ્રોટીન અલગ થવા લાગે છે અને તેમના મગજના કોષોને નુકસાન પહોંચાડે છે. આવા રોગથી પીડિત દર્દીઓ સરેરાશ 18 મહિનાથી વધુ જીવી શકતા નથી.
2019 માં નેચર એન્ડ સાયન્સ ઓફ સ્લીપમાં એક સંશોધન પ્રકાશિત થયું હતું. એવું જાણવા મળ્યું કે શરીર 16 કલાક સુધી સક્રિય રહ્યું પરંતુ તે પછી ધ્યાન ઓછું થયું. જેમને અનિદ્રાની સમસ્યા હતી, તેમની હાલત વધુ ખરાબ હતી. વર્ષ 2000માં પ્રકાશિત થયેલા અન્ય એક સંશોધનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે 24 કલાક જાગતા રહેવાથી લોહીમાં આલ્કોહોલનું પ્રમાણ 0.1% વધી જાય છે. હાથ અને આંખનું સંકલન ઘટે છે. આનાથી ઓછામાં ઓછો પ્રતિસાદ આપવાની ક્ષમતા ઘટી જાય છે. ધ્યાન ભટકે છે. આ પહેલા 1989માં ઉંદરો પર એક સંશોધન કરવામાં આવ્યું હતું. એવું જાણવા મળ્યું હતું કે પ્રાણીઓ ફક્ત 11 થી 32 દિવસ સુધી ઊંઘ્યા વિના જઈ શકે છે. જો તે આનાથી વધુ હોય, તો તે તેમના મૃત્યુ તરફ દોરી જાય છે.
રિસર્ચ અનુસાર, ઊંઘની કમીથી ઘણા જોખમો હોઈ શકે છે. જેમ તમે દારૂ પીધા પછી કાર ચલાવતા નથી. તેવી જ રીતે, જો તમને ઊંઘ ન આવે, તો તમારે કાર ચલાવવી જોઈએ નહીં. આવી વ્યક્તિએ કોઈ ગંભીર નિર્ણય પણ ન લેવો જોઈએ કારણ કે આવા સમયે મન સારું કામ કરતું નથી. 2021 માં ઇઝરાયેલમાં કર્મચારીઓ પર એક સંશોધન કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં જાણવા મળ્યું હતું કે 26 કલાક સુધી સતત કામ કરનારા કર્મચારીઓની ક્ષમતામાં મોટો ઘટાડો થયો છે.