હિંદુ ધર્મમાં પીપળના વૃક્ષનું ખૂબ મહત્વ છે. તેને માત્ર વૃક્ષ જ નહીં પરંતુ દેવતા માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે પીપળના ઝાડ પર તમામ દેવી-દેવતાઓનો વાસ હોય છે. તેથી જ લોકો તેની પૂજા કરે છે. ધર્મની સાથે વનસ્પતિશાસ્ત્ર અને આયુર્વેદ અનુસાર પીપળના વૃક્ષના અનેક ફાયદા છે. તે વડ જેવું ખૂબ લાંબુ આયુષ્ય ધરાવે છે. એવી માન્યતા છે કે પીપળનું વૃક્ષ વાવવાથી આયુષ્ય વધે છે અને સંતાનમાં પણ વધારો થાય છે. એવી જ રીતે પીપળના ઝાડ પર પણ દુ:ખોથી મુક્તિ મેળવવા માટે અનેક પ્રકારના યુક્તિઓ કરવામાં આવે છે. પરંતુ એવું કહેવાય છે કે પીપળનું વૃક્ષ ઘરથી દૂર લગાવવું જોઈએ, કારણ કે તેને ઘરમાં લગાવવાથી વાસ્તુ દોષ થાય છે. આમ તો પીપળના વૃક્ષના અનેક ફાયદા છે, ચાલો જાણીએ પીપળના વૃક્ષનું ધાર્મિક મહત્વ-
પીપળના વૃક્ષનું ધાર્મિક મહત્વ: હિંદુ ધર્મ અનુસાર પીપળની પૂજા કરવી ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે. આપણા શાસ્ત્રો અનુસાર પીપળની પૂજા ફક્ત શનિવારે જ કરવી જોઈએ. પુરાણો અનુસાર, સમુદ્ર મંથન દરમિયાન લક્ષ્મીની મોટી બહેન દરિદ્રાનો પણ ઉદ્ભવ થયો હતો. આ પછી લક્ષ્મીજીએ વિષ્ણુજી સાથે લગ્ન કર્યા. આ કારણે ગરીબી ગુસ્સે થઈ ગઈ. ત્યારે વિષ્ણુજીએ તેમના પ્રિય વૃક્ષમાં રહીને પીપળમાં રહેવાની વિનંતી કરી અને કહ્યું કે તમે અહીં રહીને પૂજા કરો. હું સમયાંતરે તમારી મુલાકાત કરતો રહીશ અને તેમને વચન આપ્યું હતું કે તેઓ દર શનિવારે ત્યાં આવશે.
પીપળના ઝાડના ફાયદા: માર્ગ દ્વારા, વૃક્ષોના ઘણા ફાયદા છે. પરંતુ પીપળનું વૃક્ષ અન્ય વૃક્ષો કરતાં વધુ ફાયદાકારક છે. આપણા શાસ્ત્રોમાં તેના અસંખ્ય ફાયદાઓ વિશે જણાવવામાં આવ્યું છે, પરંતુ તેના સિવાય તેના બીજા પણ ઘણા ફાયદા છે. પૃથ્વી પર જોવા મળતા તમામ વૃક્ષોમાં માત્ર પીપળ જ ઓક્સિજન આપે છે. પીપળ એકમાત્ર એવું વૃક્ષ છે જે 24 કલાક ઓક્સિજન આપે છે. જ્યારે અન્ય વૃક્ષો રાત્રે કાર્બન ડાયોક્સાઈડ કે નાઈટ્રોજન છોડે છે. તેથી આ રીતે તે આપણા પર્યાવરણ માટે ખૂબ જ ઉપયોગી છે. તે આપણા પર્યાવરણને શુદ્ધ કરે છે.
પીપલના ઔષધીય ગુણો: પીપળનું આપણા ધર્મ ઉપરાંત આયુર્વેદ અને વનસ્પતિશાસ્ત્રમાં ઘણું મહત્વ છે. પીપળનું ઝાડ આપણા સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ સારું માનવામાં આવે છે. આવો જાણીએ પીપળના ઝાડના આપણા સ્વાસ્થ્ય માટેના ફાયદા.
1. શ્વસન રોગો માટે: શ્વસન સંબંધી કોઈપણ પ્રકારની બીમારીમાં પીપળનું ઝાડ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. આ માટે પીપળના ઝાડની છાલનો અંદરનો ભાગ કાઢીને સૂકવી લો. ત્યાર બાદ તેનો પાવડર બનાવીને ખાવાથી શ્વાસ સંબંધિત તમામ સમસ્યાઓ દૂર થઈ જાય છે. આ સિવાય પીપળના પાનને ઉકાળીને પીવાથી પણ અસ્થમામાં ફાયદો થાય છે.
2. દાંત માટે: પીપળાથી બ્રશ કરવાથી દાંત મજબૂત બને છે અને દાંતની બીજી ઘણી સમસ્યાઓ દૂર થાય છે. આ સિવાય પીપળાની છાલ, કેચુ અને કાળા મરીને બારીક પીસીને પીવાથી દાંત અને પેઢાની તમામ સમસ્યાઓથી છુટકારો મળે છે.
3. ચામડીના રોગો માટે: ચામડીના રોગો એ ખૂબ જ સામાન્ય બાબત છે. પીપળના પાન ખાવાથી અથવા તેનો ઉકાળો બનાવીને પીવાથી દાદ, ખંજવાળ, ખંજવાળ જેવી ત્વચાની સમસ્યાઓમાં રાહત મળે છે. આ સિવાય ફોડલી જેવી સમસ્યામાં પીપળની છાલને ઘસવાથી ફોડલા મટે છે.
તેની સાથે ત્વચાનો રંગ નિખારવા માટે પીપળની છાલ અથવા તેના પાંદડાની પેસ્ટનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. આ સિવાય તે ત્વચાની કરચલીઓ ઓછી કરવામાં પણ મદદ કરે છે. પીપળના તાજા મૂળને પલાળીને ત્વચા પર લગાવવાથી કરચલીઓ ઓછી થાય છે.
4. શરદી અને ફલૂ માટે: પીપળ શરદી અને ફ્લૂ જેવી સમસ્યાઓ માટે અચૂક દવા છે. પીપળાના પાનને છાંયડામાં સુકવ્યા બાદ તેના સૂકા પાનને સાકરમાં પીસી તેનો ઉકાળો બનાવી પીવાથી શરદી-ખાંસી મટે છે.
5. ઝેરની અસરો: જો કોઈને ઝેરી જાનવર કરડે તો પીપળના પાનનો રસ પીવાથી ઝેરની અસર ઓછી થવા લાગે છે.
6. ઘાના કિસ્સામાં: શરીરના કોઈપણ ભાગમાં ઘા હોય તો પીપળાના પાનનો ગરમ પેસ્ટ લગાવવાથી ઘા જલ્દી સુકાઈ જાય છે. આ સિવાય દરરોજ આ પેસ્ટનો ઉપયોગ કરવાથી ઘા ઝડપથી રૂઝાય છે અને તેનાથી બળતરા પણ થતી નથી.