મહિલાઓને એ વાતનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે તેમના પતિ અને સાસરિયાઓની સંપત્તિમાં તેમનો કેટલો અધિકાર છે. સામાન્ય રીતે એવું માનવામાં આવે છે કે પતિની સંપત્તિ પર પત્નીનો સંપૂર્ણ અધિકાર છે, પરંતુ આ સંપૂર્ણ રીતે યોગ્ય નથી, લગ્ન પછી સ્ત્રીએ તેના માતા-પિતાનું ઘર છોડીને પતિના ઘરે રહેવું પડે છે. ભારતીય બંધારણે મહિલાઓને અનેક અધિકારો આપ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં મહિલાઓએ એ વાતનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે તેમના પતિ અને સાસરિયાઓની સંપત્તિમાં તેમનો કેટલો અધિકાર છે.
પતિની મિલકત પર પત્નીનો અધિકાર – પ્રથમ સ્થાન
સામાન્ય રીતે એવું માનવામાં આવે છે કે પતિની સંપત્તિ પર પત્નીનો સંપૂર્ણ અધિકાર છે, પરંતુ આ સંપૂર્ણ રીતે સાચું નથી. તેના બે પાસાઓ છે જે જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે:-
જો મિલકત પતિ દ્વારા કમાણી કરવામાં આવે છે, તો પત્ની પતિની વર્ગ વન છે. ક્લાસ વન એરમાં પત્ની ઉપરાંત માતા અને બાળકો પણ આવે છે.
જો કોઈ વ્યક્તિ ઇચ્છા વિના મૃત્યુ પામે છે, તો તેની મિલકત તેના તમામ વર્ગોમાં એક વર્ષમાં સમાન રીતે વહેંચવામાં આવે છે.
– જો કોઈ વ્યક્તિ વસિયતમાં કોઈને પોતાનો વારસદાર બનાવે છે તો મિલકત તેના વારસદારને જ જશે.
સાસરીની મિલકત પર સ્ત્રીનો અધિકાર
જો મિલકત પૈતૃક હોય અને પતિ મૃત્યુ પામે તો તે મિલકત પર સ્ત્રીનો અધિકાર રહેશે નહીં.
પતિના મૃત્યુ પછી સ્ત્રીને તેના સાસરિયાંના ઘરની બહાર કાઢી ન શકાય.
પતિના મૃત્યુ પછી સાસરિયાઓએ મહિલાને ભરણપોષણ આપવું પડશે. ભરણપોષણ કેટલું હોવું જોઈએ, કોર્ટ મહિલા અને તેના સાસરિયાઓની આર્થિક સ્થિતિના આધારે નિર્ણય કરે છે.
જો મહિલાને બાળકો હોય તો તેમને પિતાના હિસ્સાની સંપૂર્ણ મિલકત મળશે.
જો કોઈ વિધવા સ્ત્રી બીજા લગ્ન કરે તો તેને સાસરી પક્ષ તરફથી મળતો ભરણપોષણ બંધ થઈ જાય છે.
સંપત્તિ માટે મહિલાઓનો અધિકાર
હિંદુ ઉત્તરાધિકાર અધિનિયમની કલમ 14 અને હિંદુ લગ્ન અધિનિયમની કલમ 27 હેઠળ, સ્ત્રીને લગ્ન પહેલાં, દરમિયાન અને પછી ભેટ તરીકે મળેલી દરેક વસ્તુ (ઝવેરાત અને રોકડ સહિત) પર સંપૂર્ણ અધિકાર છે.
છૂટાછેડાની સ્થિતિ
તેના પતિથી અલગ થવાના કિસ્સામાં, સ્ત્રી તેના પતિ પાસેથી ભરણપોષણની માંગ કરી શકે છે.
ભરણપોષણ પતિ-પત્ની બંનેની આર્થિક સ્થિતિના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે.
છૂટાછેડાનું વન ટાઈમ સેટલમેન્ટ તેમજ માસિક ભથ્થું હોઈ શકે છે.
છૂટાછેડા પછી, જો બાળકો માતા સાથે રહે છે, તો પતિએ તેમના માટે ભરણપોષણ પણ ચૂકવવું પડશે.
છૂટાછેડાના કિસ્સામાં, પત્નીનો તેના પતિની સંપત્તિ પર કોઈ અધિકાર નથી. મહિલાના બાળકોને તેમના પિતાની મિલકત પર સંપૂર્ણ અધિકાર હશે.
જો પતિ અને પત્ની સંયુક્ત રીતે મિલકતના માલિક હોય, તો તે કિસ્સામાં મિલકત સમાન રીતે વહેંચવામાં આવશે.