જગન્નાથ મંદિર ઓડિશાના પુરી શહેરમાં આવેલું છે. આ વૈષ્ણવ મંદિર શ્રી હરિના અવતાર શ્રી કૃષ્ણને સમર્પિત છે. મંદિરના ગર્ભગૃહમાં આખું વર્ષ તેમની પૂજા કરવામાં આવે છે, પરંતુ અષાઢ મહિનામાં તેમને ત્રણ કિલોમીટરની અલૌકિક રથ યાત્રા દ્વારા ગુંડીચા મંદિરમાં લાવવામાં આવે છે.
દર વર્ષે ‘જગન્નાથ રથયાત્રા’ ધામધૂમથી કાઢવામાં આવે છે, જેમાં દેશ અને દુનિયાના ખૂણે-ખૂણેથી લોકો આવે છે. જગન્નાથ મંદિર ઓડિશાના પુરી શહેરમાં આવેલું છે. આ વૈષ્ણવ મંદિર શ્રી હરિના સંપૂર્ણ અવતાર શ્રી કૃષ્ણને સમર્પિત છે. મંદિરના ગર્ભગૃહમાં આખું વર્ષ તેમની પૂજા કરવામાં આવે છે, પરંતુ અષાઢ મહિનામાં તેમને ત્રણ કિલોમીટરની અલૌકિક રથ યાત્રા દ્વારા ગુંડીચા મંદિરમાં લાવવામાં આવે છે.
રથયાત્રાનું મહત્વ
હિંદુ ધર્મની માન્યતાઓ અનુસાર અષાઢના શુક્લ પક્ષના બીજા દિવસે ભગવાન જગન્નાથ, ભાઈ બલભદ્ર અને બહેન સુભદ્રા તેમની માસીના ઘરે જાય છે. પુરીના જગન્નાથ મંદિરથી ત્રણ દિવ્ય રથ પર રથયાત્રા કાઢવામાં આવે છે. આગળ બલભદ્રનો રથ છે, તેની પાછળ બહેન સુભદ્રાનો રથ છે અને પાછળના ભાગમાં જગન્નાથનો રથ છે. આ વર્ષે જગન્નાથ યાત્રા 1લી જુલાઈથી શરૂ થશે અને 12મી જુલાઈએ સમાપ્ત થશે.
રથયાત્રા શા માટે કાઢવામાં આવે છે?
પદ્મ પુરાણ અનુસાર, ભગવાન જગન્નાથની બહેને એકવાર શહેરની મુલાકાત લેવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. પછી જગન્નાથ અને બલભદ્ર તેમની પ્રિય બહેન સુભદ્રાને રથ પર લઈને શહેર બતાવવા માટે નીકળ્યા. આ દરમિયાન તે ગુંદીચાની માસીના ઘરે પણ ગયો હતો અને અહીં સાત દિવસ રોકાયો હતો. ત્યારથી જગન્નાથ યાત્રા કાઢવાની પરંપરા ચાલી આવે છે. નારદ પુરાણ અને બ્રહ્મ પુરાણમાં પણ તેનો ઉલ્લેખ છે.
રથયાત્રાનું સમયપત્રક
શુક્રવાર, 01 જુલાઈ 2022 – રથયાત્રા શરૂ થઈ (ગુંડિચા આન્ટીના ઘરે જવાની પરંપરા
મંગળવાર, 05 જુલાઈ 2022 – હેરા પંચમી (પ્રથમ પાંચ દિવસ ભગવાન ગુંડીચા મંદિરમાં રહે છે)
શુક્રવાર, 08 જુલાઈ 2022 – સંધ્યા દર્શન (સંધ્યા વિ. દર્શન) આ દિવસે જગન્નાથ 10 વર્ષ સુધી શ્રીહરિની પૂજા કરવા જેવું જ પુણ્ય આપે છે)
શનિવાર, 09 જુલાઈ 2022 – બહુદા યાત્રા (ભગવાન જગન્નાથ, બલભદ્ર અને બહેન સુભદ્રાનું વતન)
રવિવાર, 10 જુલાઈ 2022 – સુનાબેસા (જગન્નાથ મંદિરમાં પાછા ફરવું) ભગવાન તેના ભાઈ-બહેનો સાથે શાહી સ્વરૂપ)
સોમવાર, 11 જુલાઈ 2022 – આધાર પાન (અષાઢ શુક્લ દ્વાદશીના રોજ દિવ્ય રથોને વિશેષ પીણું આપવામાં આવે છે. તેને પાણ કહેવામાં આવે છે,
જે દૂધ, ચીઝ, ખાંડ અને બદામમાંથી બનાવવામાં આવે છે. મંગળવાર, 12 જુલાઈ 2022 – નીલાદ્રી બીજે (જગન્નાથ રથયાત્રાની સૌથી રસપ્રદ વિધિઓમાંની એક નીલાદ્રી બીજે છે.