દેશમાં અનેક પૌરાણિક મંદિરો આવેલા છે, તેથી આ દરેક મંદિરોમાં ભગવાનના દર્શન કરવા માટે ભક્તો દૂર-દૂરથી આવે છે, તેથી ભગવાન તમામ ભક્તોની મનોકામના પૂર્ણ કરે છે. તેવી જ રીતે સુંધા માતાનું આ મંદિર રાજસ્થાનના જાલોર જિલ્લામાં આવેલું છે. વાસ્તવમાં માતા ચામુંડા આ સુંધા માતાના મંદિરમાં બિરાજમાન છે.
દરેક ભક્ત માતાજીને નમન કરી શકે તે માટે આ સુંધમાતા મંદિરમાં માતા ચામુંડાને નમન કરવા માટે રોપ-વે પણ બનાવવામાં આવ્યો છે. તેથી જ આ મંદિરમાં દૂર-દૂરથી હજારો ભક્તો મા ચામુંડાના દર્શન કરવા આવે છે. આ મંદિરના ઈતિહાસ વિશે જાણીએ તો સુંધા માતાનું આ મંદિર લગભગ નવસો વર્ષ જૂનું હોવાનું માનવામાં આવે છે.
આ સુંધા માતાનું મંદિર સફેદ પથ્થરથી બનેલું છે. અને આ મંદિરના પરિસરમાં ત્રણ વસ્તુઓ છે. જે મંદિરના ઈતિહાસ વિશે સંપૂર્ણ માહિતી આપે છે. અને આ સુંધા માતાના મંદિરની સ્થાપના જાલોરના લોકોના સહયોગથી કરવામાં આવી હતી, તેથી તમામ ભક્તો આ મંદિરમાં માતાજીના દર્શન કરવા આવે છે.
તેથી જ ગુજરાત, રાજસ્થાન અને ભારતના અન્ય રાજ્યોમાંથી પ્રવાસીઓ મા ચામુંડાના દર્શન કરવા આવે છે. અને અહીંના લોકો પણ માતાજીને તેમના કુળદેવી તરીકે પૂજે છે, તેથી આ મંદિરમાં માતાજીના માત્ર દર્શન કરવાથી તમામ દુ:ખ દૂર થાય છે અને તેમના ભક્તોના જીવનમાં ખુશીઓ અને સમૃદ્ધિ આવે છે.
તમને જણાવી દઈએ કે આ મંદિરની અંદર ત્રણ ઐતિહાસિક શિલાલેખ છે જે આ સ્થળના ઈતિહાસ વિશે જણાવે છે. અહીંનો પહેલો શિલાલેખ 1262 એડીનો છે જે ચૌહાણોની જીત અને પરમારોના પતનનું વર્ણન કરે છે. બીજો શિલાલેખ 1326નો છે અને ત્રીજો 1727નો છે. જો તમે જાલોર જિલ્લામાં સ્થિત સુંધા માતાના મંદિરના ઈતિહાસ અથવા મુલાકાત વિશે અન્ય માહિતી મેળવવા માંગતા હો, તો આ લેખ ચોક્કસ વાંચો, જેમાં અમે તમને સુંધા માતાના મંદિર વિશે સંપૂર્ણ માહિતી આપવા જઈ રહ્યા છીએ.
પ્રાચીન સમયમાં આ મંદિરમાં પૂજા નાથ યોગી દ્વારા કરવામાં આવતી હતી. સિરોહી જિલ્લાના સમ્રાટે નાથ યોગી રાબા નાથ જીને “સોનાની”, “ડેડોલ” અને “સુન્ધા કી ધાની” ગામોમાંથી એક આપ્યું હતું, જેઓ તે સમયે સુંધા માતા મંદિરમાં પૂજા કરતા હતા. એક નાથ યોગી, અજય નાથ જીના મૃત્યુ પછી, મંદિરમાં પૂજા કરવા માટે કોઈ ન હતું, તેથી રામ નાથ જી (મેંગલવાના અયાસ) ને ત્યાં જવાબદારી લેવા માટે મોકલવામાં આવ્યા હતા. મેંગલવા અને ચિત્રોડી ગામની જમીન જોધપુરના મહારાજા જસવંત સિંહ દ્વારા નાથ યોગીને આપવામાં આવી હતી. તેથી જ મેંગલવાના નાથ યોગીને “આયસ” કહેવામાં આવતું હતું.
તમને જણાવી દઈએ કે રામનાથજીના મૃત્યુ પછી તેમના શિષ્ય બદ્રીનાથજીએ સુંધા માતાના મંદિરમાં આયસ બનીને પૂજાની જવાબદારી લીધી હતી. આ ઉપરાંત તેમણે “સોનાની”, “ડેડોલ”, “મેંગલવા” અને “ચિત્રોડી” ની જમીનો પણ સંભાળી. પરંતુ જેમ જેમ સમય વીતતો ગયો તેમ તેમ બધી વ્યવસ્થા કરવા માટે કોઈ ન હતું, તેથી મંદિરની સંભાળ લેવા અને પ્રવાસનનું સંચાલન કરવા માટે એક ટ્રસ્ટ (સુંધ માતા ટ્રસ્ટ)ની રચના કરવામાં આવી.